Słysząc „lider”, myślimy często: charyzmatyczny, odważny, inspirujący, opanowany… A co jeśli nie dostrzegamy w sobie tych cech? Rodzimy się z różnymi predyspozycjami, ale życie zawodowe stawia przed nami role niezależnie od nich. Na szczęście konkretny styl przywództwa jest do wypracowania. Będzie budował się nie tylko na naszym temperamencie, ale przede wszystkim na wiedzy – konkretnych umiejętnościach oraz kumulowanych latach praktyki.

Potraktuj ten artykuł jak rozgrzewkę przed wejściem na własną ścieżkę liderowania. Dowiesz się z niego jak rozumieć przywództwo, jakie wyzwania stoją przed przyszłym liderem niezależnie od branży, jakie kierunki może obrać przewodzenie grupie, a wreszcie co warto rozwinąć, żeby osiągnąć swój ideał.

Kłopotliwa definicja

Nie ma jednej formułki. W najszerszym rozumieniu lider to ten, który przewodzi. Mówimy jednak o byciu liderem w specyficznym kontekście – zawodowym – więc będzie on tą osobą, która przede wszystkim ma przekonać pracowników, aby dążyli do celów obranych przez daną organizację. Lider ma prawo do ustalania składu zespołów, którymi zarządza, do wyznaczania zasad, do kontroli. Oczekuje się od niego motywowania zespołu i dostosowania charakteru swojego przywództwa do zmiennych warunków funkcjonowania instytucji. Pewnie można by przywołać jeszcze wiele innych definicji, ale zauważ, że nigdy żadna nie wskazuje jak lider ma wypełniać swoje obowiązki. Metoda osiągania celów zależy od tak wielu czynników, że nadużyciem byłoby arbitralne wyznaczenie jedynej słusznej.

Przywództwo to nie zarządzanie

W wielu obszarach życia zawodowego obie te funkcje się pokrywają, ale miejmy w tyle głowy, że przywództwo – jako jeden z aspektów władzy – ma dużo szersze znaczenie niż zarządzanie. Przyjmuje się, że zarządzanie polega na realizacji celów wyznaczonych przez kogoś innego, natomiast przywództwo musi wybiegać daleko poza bieżące zadania i podejmować ryzyko kreowania nowych ścieżek.

Przywódca (lider):

• myśli długofalowo i szerokotorowo (np. nie tylko o jednostce, którą kieruje, ale o wszystkich członkach organizacji)
• wyznacza kierunki działania, kluczowe wartości, globalną wizję
• buduje zespoły
• godzi czasem sprzeczne ze sobą potrzeby różnych działów i osób w organizacji.

Tak szeroki wachlarz obowiązków, ale i przywilej narzucania własnej woli oznacza, że lider nieustannie mierzy się z poważnym wyzwaniem: jak wyważyć sprawowanie władzy (narzucanie reguł, kontrolę, odgórne decyzje) z dialogiem i współzarządzaniem codziennością razem z zespołem?

Style przywództwa wśród liderów

Role lidera możemy podzielić na dwie duże grupy:

• realizowanie zadań podporządkowanych naczelnemu celowi organizacji (m.in. określenie priorytetów, ocena możliwości wykonania zadania z danym zespołem, podział obowiązków, kontrola postępów i pomoc, analiza pracy i wyciąganie wniosków)
• utrzymywanie efektywnych relacji w zespole (m.in. znalezienie sposobu na sprawną komunikację czy motywowanie do działania).

Te role można wypełniać w różnych stylach. Najczęściej wyróżnia się:

• Nakazowy lub autorytarny – promuje silną hierarchię w organizacji, a wszystkie decyzje należą do lidera. Najważniejsze są posłuszeństwo oraz sprawne wykonywanie zadań. Kontrolujący lider wymaga przede wszystkim dyscypliny i skuteczności. Styl ten może się sprawdzić w sytuacjach kryzysowych, kiedy należy podjąć błyskawiczne decyzje i działać bezbłędnie.
• Afiliacyjny – w centrum stawia relacje międzyludzkie i przyjazną atmosferę, ponieważ zakłada, że to one leżą u podstaw efektywnej pracy oraz lojalności zespołu. Liderzy są otwarci na dialog, dostępni, wspierają pracowników w rozwoju. Działania integracyjne są ważnym elementem firmowej codzienności. Podejmowanie decyzji może być jednak rozciągnięte w czasie.
• Demokratyczny lub partycypacyjny – lider chce maksymalnie włączyć pracowników w procesy podejmowania decyzji, promuje aktywny dialog i woli konsensus niż narzucanie swojego zdania. Dowartościowuje autonomię i kompetencje pracowników do tego stopnia, że jest gotowy oddać część swojej odpowiedzialności i uprawnień innym. Tak jak w stylu afiliacyjnym, procesy decyzyjne mogą trwać bardzo długo.
• Procesowy – efektywność organizacyjna ponad wszystko! Lider skupia się na skrupulatnej analizie procesów, aby trafnie rozpoznać obszary do poprawy i zwiększać jakość pracy. Zespół jednak nie ma biernie przypatrywać się zmianom i wykonywać narzuconych poleceń, ale szukać problemów i proponować rozwiązania. Ten styl bardzo sprzyja doskonaleniu struktur, optymalizacji firmowych zadań oraz innowacyjności.
• Coachingowy – lider wciela się w rolę coacha. Swój wysiłek inwestuje w motywowanie i wspieranie pracowników w rozwoju, aby osiągali cele zawodowe. Chce rozpoznać potencjał każdego pracownika i mądrze go ukierunkować.

To oczywiście modelowy podział. W praktyce trudno utrzymać tylko jeden ze stylów (tak samo jak trudno przesądzać, który jest najlepszy), ponieważ dynamika firmowego życia i specyfika branży stawiają bardzo różne wyzwania.

Co pomaga wypełniać obowiązki lidera? Nie tylko predyspozycje!

Często tworzy się listy „pożądanych cech lidera”. Możesz potraktować je inspiracyjnie, ale skup się na konkretnych kompetencjach. W obowiązkach lidera pomoże wiedza z zakresu:

• mediacji i negocjacji (sprawdź kurs Jak rozwiązywać konflikty w pracy – kompendium wiedzy menadżera)
• udzielania konstruktywnych feedbacków (sprawdź kurs Feedback – jak udzielać informacji zwrotnej w zespole)
• komunikacji interpersonalnej (sprawdź kursy Pozytywne wywieranie wpływu oraz Diversity & Inclusion – różnorodność w organizacji)
• change managementu, czyli projektowania planu zmian w firmie na podstawie uprzedniej analizy sytuacji organizacyjnej (sprawdź kurs Zarządzanie zmianą w organizacji).

Jesteś na samym początku swojej menadżerskiej drogi? W dobrym starcie pomogą Ci kursy:

• Zostań team leaderem – kurs dla młodych menedżerów
• Osobiste Przywództwo – kieruj swoim życiem świadomie

Znajdź swój klucz do bycia liderem!